Muzey

Hayotlari

Muhammad Sodiq Andijonlik olim Muhammad Alining o'g'li Muhammad Yusufning (2004-yilda vafot etgan) o'g'li edi.

Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf 1952-yil 15-aprelda O'zbekistonda diniy olim oilasida tug'ilgan. Otasi ustoz Muhammad Yusuf o'g'liga boshlang'ich diniy ta'lim bergan, maktabda muvaffaqiyat qozonishi uchun barcha sharoitlarni yaratib bergan, kitobxonlikka mehr uyg'otgan.

Muhammad Sodiq o'rta maktabni tamomlagach, 1970-yilda Buxorodagi Mir Arab madrasasida tahsil oladi va uni eksternet bo'yicha muvaffaqiyatli tamomlaydi. 1973-yilda Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutiga o'qishga kirdi. 1975-yilda institutni tamomlab, „Sovet Sharq musulmonlari“ jurnalida ishlagan. 1976-yilda Tripolidagi (Liviya) Da'wa Islamia universitetiga o'qishga kirdi va uni 1980-yilda imtiyozli diplom bilan tugatdi. Vataniga qaytib, O'rta Osiyo va Qozog'iston musulmonlari diniy boshqarmasining tashqi aloqalar bo'limida ishlagan, Imom Buxoriy nomidagi Oliy islom institutida dars bergan. Bu davrda Muhammad Sodiq institut uchun yangi o'quv dasturini ishlab chiqdi, yangi islomiy fanlarni o'qitishni yo'lga qo'ydi, talabalarni zarur o'quv va ilmiy adabiyotlar bilan ta'minlashni tashkil qildi. 1986-yilda institut rektori bo'ldi.

1989-yil 6-fevralda Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf muftiy — O'rta Osiyo va Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi rahbari, O'zbekiston mustaqillikka erishish arafasida esa shayx SSSR Oliy Kengashiga deputat etib saylandi va mustaqil O'zbekistonning birinchi muftiysi bo'ldi.

Mustaqillik bilan xalqqa diniy erkinlik berildi, muftiy Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf O'zbekistondagi eng mashhur shaxsga aylandi. Xuddi shu yili u SSSR xalq deputati etib saylandi.

1997-yilda Muhammad Sodiq Saudiya Arabistonidagi xalqaro islom tashkiloti Rabita al-Alam al-Islomiy (Islom olami uyushmasi) tarkibidagi musulmon mamlakatlari va Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi davlatlari uchun mas'ul etib tayinlandi. U ushbu tashkilot boshqaruv kengashining doimiy a'zosi edi.

Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf O'zbekistondagi vataniga qaytib, ko'plab diniy asarlar yozishga kirishdi. Musulmonlarning ilmiy va diniy madaniyatini yuksaltirishga bag'ishlangan respublika bo'ylab o'tkazilgan ko'plab tadbir va yig'ilishlarda qatnashgan, Qur'oni Karimning o'zbek tiliga semantik tarjimasini amalga oshirgan, islom ilmlariga oid yuzdan ortiq kitob va tarjimalarini nashr ettirgan.

Faoliyatlari

2014-yil 29-iyul hijriy sana bo'yicha 1434-yil Ramazon Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf so'nggi yillarda Butunjahon islom aloqalari tashkiloti ta'sischilar assambleyasi a'zosi bo'lib, Islom.uz sayti orqali O'zbekiston xalqi orasida diniy madaniyatni rivojlantirish yo'lida band bo'ldi. U doimiy ravishda dunyo bo'ylab ilmiy konferensiyalar, seminarlar, uchrashuvlar va uchrashuvlarda qatnashdi.

Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf quyidagi musulmon tashkilotlariga a'zo bo'lgan:

1. Butunjahon musulmon ulamolari ittifoqi kotiblar kengashi (hammuassis);

2. Islom olami uyushmasi ta'sischilar kengashi (Makka);

3. Butunjahon tasavvuf uyushmasi prezidiumi;

4. Jahon Xalq Islom Rahbarligi Bosh Kotibiyati;

5. Butunjahon islom da'vati kengashi prezidiumi;

6. Qirollik Islom tafakkuri akademiyasi (Iordaniya);

7. Islom ulamolari va jahon mutafakkirlari assambleyasi ijro byurosi (Makka);

8. Jahon islom universiteti Ilmiy kengashi (Islomobod);

9. Butunjahon masjidlar assotsiatsiyasi.

Muhammad Sodiq islom ulamolarining nodavlat tashkiloti Xalqaro musulmon ulamolari ittifoqi (IUMS) a'zosi edi.

Shayx sobiq Sovet Ittifoqi prezidenti Mixail Gorbachevga musulmonlar huquqlari muammolarini tushuntirib bergan hisobot taqdim etdi. U musulmonlarga namoz o'qish, dinni o'rganish huquqlarini qaytarishni so'radi. Muhammad Sodiqning Gorbachev bilan uchrashuvida kommunistik rejimda dinga nisbatan siyosatda ijobiy o'zgarishlar kuzatildi. Muhammad Sodiqning sa'y-harakatlari bilan Sovet Ittifoqida ko'lab masjid va madrasalar qurildi. Musulmonlar o'zlarining diniy urf-odatlari va marosimlariga rioya qilishlari mumkin edi.

Qo'l yozmalari

1994-yildan 2000-yilgacha Muhammad Sodiq o'ttizga yaqin mashhur maqola va yigirma beshta kitob va risolalarni nashr etdi. Ko'pchilik o'zbek tilida yozilgan, ba'zilari esa rus tiliga ham tarjima qilingan. Asosiy nashriyot O'shdagi Islom madaniyat markazi matbuotining Qorasuv bo'limi edi.

Muhammad Sodiq kitoblari orasida: Tafsiri hilol (Qur'oni Karim ma'nolarining tarjimasi va tafsiri, 6 jildda), Hadis va hayot (Hadis va hayoti, islom tarixi va barcha tafsilotlari haqida tizimli ravishda batafsil so'z yurituvchi kitoblar turkumi, barcha payg'ambarlar tarixi.., 40 jild atrofida), Ruhiy tarbiya (Ma'naviyat tarbiyasi, 3 jild), Kifoya (fiqh (Islom huquqi) 3 jildli kitoblar) va boshqa ko'plab islomga oid kitoblar, bukletlar, audio va video materiallar hamda Imom al-Buxoriyning mashhur kitoblarining o'zbek tiliga tarjimalari bor.

Vafotlari

Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf 2015-yil 10-mart 62 yoshida yurak hurujidan vafot etdi.

Dafn marosimi Toshkentning eski shahar qismidagi Shayx Zayniddin jome masjidida o'tdi. Dafn marosimida nafaqat Toshkentdan, balki O'zbekistonning barcha viloyatlari va boshqa mamlakatlardan 200—250 mingga yaqin odam bevosita ishtirok etib, mustaqil O'zbekiston tarixidagi eng yirik dafn marosimiga aylandi.

Xotiralari

• Koreya Respublikasining Kojedo shahrida uning nomiga masjid qurilgan.

• Checheniston poytaxti Grozniydagi ko'chalardan biriga uning nomi berilgan.

• Qozog'istonning Chimkent shahrida uning nomiga masjid qurilgan.

• Moskva viloyati Balashixa tumanida shayx nomi bilan ayollar va erkaklar madrasasi tashkil etilgan.

• Toshkent shahrining Chilonzor tumanida uning nomi bilan masjid qurilgan.

• Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf Istanbul Ta'lim-Tarbiya Akademiyasi tashkil qilindi.